गाळाची मृदा ही भारतात सर्वाधिक आढळणारी मृदा आहे. ही मृदा सहसा नद्यांनी वाहून आणलेल्या गाळापासून तयार होते. या मृदेत पोषक तत्वे भरपूर असतात आणि ती शेतीसाठी चांगली मानली जाते.

इतर पर्याय का चुकीचे आहेत याची कारणे :-

* काळी कापसाची मृदा ही भारताच्या पश्चिम आणि मध्य भागात आढळते, परंतु ती सर्वात जास्त आढळणारी मृदा नाही.
* तांबडी मृदा ही भारताच्या दक्षिण भागात आढळते आणि ती गाळाच्या मृदापेक्षा कमी प्रमाणात आहे.
* जांभी मृदा ही भारतात काही भागात आढळते, परंतु ती गाळाच्या मृदापेक्षा किंवा काळ्या कापसाच्या मृदेपेक्षा कमी प्रमाणात आहे.

काळी मृदा सुपिक असते कारण:

* ' अ) ओलावा टिकवून पाण्याची क्षमता जास्त: ' काळी मृदा चिकणमातीने बनलेली असल्यामुळे ती पाणी शोषून टिकवून ठेवू शकते, ज्यामुळे पिकांना दीर्घकाळ पाणी उपलब्ध राहते.
* ' ब) चुन्याचे प्रमाण अधिक: ' काळ्या मातीमध्ये चुन्याचे प्रमाण जास्त असते, जे मातीचा pH संतुलित करते आणि पोषक तत्वे वनस्पतींसाठी उपलब्ध करून देते.
* ' क) चिकण मातीचे प्रमाण जास्त: ' काळी मृदा प्रामुख्याने चिकणमातीने बनलेली असते, ज्यामध्ये कण अतिशय लहान असतात आणि एकमेकांना जवळून पकडतात. यामुळे पाण्याची धारण क्षमता तसेच पोषक तत्वांचे अवशोषण सुधारते.
* ' ड) पुरेशा प्रमाणात मॅग्नेशियम कार्बोनेट: ' मॅग्नेशियम कार्बोनेट मातीची संरचना सुधारण्यात मदत करते आणि वनस्पतींसाठी आवश्यक पोषक तत्व प्रदान करते.

फळांच्या झाडाच्या खोडापासून काही अंतरावर ठिंबक सिंचन पध्दतीने पाणी दिले जाते. यामुळे फळांच्या झाडाच्या मुळांना पाणी थेट पोहोचते. यामुळे फळांची वाढ चांगली होऊन उत्पन्नही वाढते, अशाप्रकारे ठिंबक सिंचन पध्दत फळांच्या पिकांसाठी अतिशय उपयुक्त आहे.

या पद्धती मध्ये पाणलोट क्षेत्रातील जमीन आणि पाणी यांचा संयुक्तपणे वापर केला जातो. यामध्ये जमिनीतील वृक्षांचे संरक्षण आणि जलसंधारणा करून पाण्याचा योग्य वापर केला जातो. त्यामुळे जमिनीचा ऱ्हास किंवा पाण्याचा अतिवापर होत नाही. यामुळे नैसर्गिक स्रोतांचे संरक्षण होते. बाकी पर्याय याच्या संपूर्ण व्याख्येला लागू होत नाहीत.

' बरोबर उत्तर: 3 4 1 2 '

* ' बाळू मृदा (जांभी मृदा) ' हा वाळूने समृद्ध असतो आणि थोडा पाणी धरून ठेवू शकतो, त्यामुळे ते ' कापूस ' पिकवण्यासाठी आदर्श असते.
* ' पर्वतीय मृदा ' उंचावर आढळते आणि ' सफरचंद ' पिकवण्यासाठी उपयुक्त असते.
* ' काळी मृदा ' खनिजांमध्ये समृद्ध आहे आणि ' भरडधान्ये ' पिकवते.
* ' वाळवंटी मृदा ' शुष्क आणि पाण्याचा अभाव आहे, त्यामुळे ते ' काजू ' (खारट पाण्यात टिकणारे) पिकवते.

वरील सर्व पर्याय चुकीचे आहेत कारण जमीनीची धूप ही वृक्षतोड, कुरणांचा नाश, भटकी शेती आणि अयोग्य लागवड या सर्व कारणांमुळे होते.

चिलका सरोवर आणि पुलिकत सरोवर ही खाजणे (भूतान) आहेत कारण ते खाऱ्या पाण्याची तलावे आहेत ज्यांचे पाणी समुद्रासारखे खारे असते. सांबर सरोवर आणि लोणार सरोवर ही गोड्या पाण्याची तलावे आहेत, त्यामुळे ती खाजणे म्हणून वर्गीकृत होत नाहीत.

बरोबर उत्तर आहे पर्याय 3 1 4 2.

* मुंबईला 16 जून 2013 रोजी ढगफुटीचा मारा झाला होता.
* केदारनाथ येथे 15 ऑगस्ट 1997 रोजी ढगफुटीचा मारा झाला होता.
* चिरगावला 26 जुलै 2004 रोजी ढगफुटीचा मारा झाला होता.
* लेह-लडाख येथे 6 ऑगस्ट 2010 रोजी ढगफुटीचा मारा झाला होता.

राजस्थान हे मृदा धूपीमुळे प्रभावित असलेल्या क्षेत्रफळाच्या बाबतीत भारतात सर्वाधिक आहे. राजस्थानमध्ये वाळवंटी प्रदेश आहेत जिथे पाणी आणि वनस्पतीचा अभाव असल्याने मृदा धूप झाली आहे. इतर पर्याय चुकीचे आहेत कारण मध्यप्रदेश, महाराष्ट्र आणि उत्तर प्रदेश राजस्थानच्या तुलनेत कमी मृदा धूपीच्या क्षेत्रात आहेत.

' विधान अ ' : बरोबर आहे कारण जिप्सममध्ये कॅल्शिअम सल्फेट असते, जे सिंचनाच्या पाण्यात असलेल्या सोडीयम किंवा मॅग्नेशियमशी प्रतिक्रिया करून कॅल्शिअमचे इष्टतम प्रमाण तयार करते.

' विधान ब ' : बरोबर आहे कारण तुषार संच कमी दर्ज्याचे पाणी दिल्यास त्यात असलेले लवण पिकाच्या पानांवर जमा होतात, ज्यामुळे पाने जळतात.

बरोबर उत्तर: ड, क आणि अ फक्त

ब) समपातळीत लागवड आणि मजगीकरण ही मृदा आणि पाणी संवर्धनाचे वनस्पतीजन्य प्रकारे उपाय आहेत. तर,

अ) ढाळीचे बांध,
क) मजगीकरण
ड) समपातळीतील बांध

हे मृदा आणि पाणी संवर्धनाचे यांत्रिक प्रकारे उपाय आहेत.

सोडियममध्ये साध्या अणूंची संख्या जास्त असते. जास्त सोडियम असलेल्या सिंचन पाण्यामुळे मातीच्या कणांमध्ये आकर्षण वाढते, ज्यामुळे ते गठ्ठे होतात. या गठ्ठ्यांमधून पाणी पार होणे आणि जमिनीत झिरपणे कठीण होते. याउलट, कॅल्शिअम, पोटॅशियम आणि मॅग्नेशियम हे घटक मातीच्या रचनेला सुधारण्यास मदत करतात आणि सिंचन पाण्याचा प्रवाह सुलभ करतात.

रेगूर ही जमीन गाळाची नाही, तर ज्वालामुखीच्या लावातून तयार होते. खादर, भांगर आणि भाबर हे सर्व गाळाच्या जमिनीचे प्रकार आहेत जे नद्यांच्या काठावर सापडतात.

लॅटरीटिक मृदा ही मोसमी हवामानाच्या प्रदेशात आढळते. या मृदेचा रंग लालसर असून ती लोह आणि ॲल्युमिनियम ऑक्साइडने समृद्ध असते. पोटॅशिया आणि चुनखडीची मात्रा कमी असते. म्हणून केवळ 'अ' विधान योग्य आहे.

विम्लधर्मीय जमिनी हा बरोबर उत्तर आहे कारण जमिनीचा pH 7 पेक्षा जास्त असल्यास ती क्षारीय असते, ज्याला विम्लधर्मीय असे देखील म्हणतात. आम्लधर्मीय जमिनीचा pH 7 पेक्षा कमी असतो, तर उदासिन जमिनीचा pH 7 असतो.

टिटीकाका हे जगातील सर्वोच्च सरोवर पेरू आणि बोलिव्हियाच्या सीमेवर आहे. ते अँडीज पर्वतरांगेत 3,812 मीटर उंचीवर वसले आहे. टिटीकाका सरोवराचे क्षेत्रफळ 8,372 चौरस किलोमीटर आहे. अर्जेंटिना आणि चिली, इक्वेडोर आणि कोलंबिया आणि चिली आणि बोलिव्हिया हे पर्याय चुकीचे आहेत कारण ते टिटीकाका सरोवराचे देश नाहीत.

चिल्का सरोवर हे ओडिशा राज्यात आहे, हे सर्वात मोठे लखवणाचे सरोवर आहे. या सरोवराच्या उत्तरेला चिल्का जिल्हा आहे तर दक्षिणेला पुरी जिल्हा आहे. पश्चिम बंगाल, जम्मू काश्मिर आणि केरळ येथे चिल्का सरोवर नाही.

वा-याच्या जास्त वेगाच्या परिस्थितीत तुषार सिंचन पद्धत चांगल्या प्रकारे काम करू शकत नाही कारण वा-यामुळे तुषार कण हलतात आणि ते त्यांच्या लक्ष्यित क्षेत्रावर समानपणे वितरित होत नाहीत. त्यामुळे, पाणी समानपणे वितरित होत नाही आणि पिकांना आवश्यक पाणी मिळत नाही.

सूक्ष्मजंतूंची चांगली वाढ त्यांच्या इष्टतम pH मर्यादेत होते, जी सामान्यतः 6 ते 8 पर्यंत असते. pH मर्यादा 4.5-6 आणि 4.5-8.5 चुकीच्या आहेत कारण ते सूक्ष्मजंतूंच्या वाढीसाठी खूप अम्लीय किंवा क्षारीय आहेत. pH मर्यादा 4-5 अतिशय अम्लीय आहे आणि pH मर्यादा 6-8 सूक्ष्मजंतूंच्या इष्टतम वाढीसाठी योग्य आहे.

बरोबर उत्तर आहे 30 ते 60%. जामिनीच्या सच्छिद्रतेचे प्रमाण म्हणजे जमिनीत हवा आणि पाण्यासाठी असलेल्या खालील जागेचे प्रमाण. हे प्रमाण जमिनीच्या प्रकारावर अवलंबून असते, पण सामान्यतः जामिनीच्या सच्छिद्रता 30 ते 60% पर्यंत असते. उर्वरित पर्याय खूप कमी किंवा जास्त आहेत.

बरोबर उत्तर: फक्त अ

*विधान अ बरोबर आहे कारण विरघळणारी रासायनिक खते पाण्यात मिसळून पिकांना तुषार सिंचन पध्दतीद्वारे दिले जाऊ शकतात.*

*विधान ब चुकीचे आहे कारण चिकन माती (जड) असल्यामुळे पाणी धारण क्षमता जास्त असते आणि कमी अंतर असलेल्या सरी वरंब्यांमधून पाणी नियंत्रित करणे कठीण होते. त्या तुलनेत, वालुकामय माती (हलकी) च्या सरी वरंब्यांमधून पाणी अधिक अंतर ओलावते, म्हणून सरी वरंब्यातील अंतर जास्त असते.*

6.5 पेक्षा कमी सामू असलेल्या मृदेला *आम्लधर्मी* म्हणतात.

' स्पष्टीकरण: '
सामू ही मृदेच्या आम्लतेचे किंवा क्षारीयतेचे माप आहे. 7 पेक्षा कमी सामू असलेल्या मृदांना आम्लधर्मी मृदा म्हणतात, तर 7 पेक्षा जास्त सामू असलेल्या मृदांना क्षारीय मृदा म्हणतात. 6.5 पेक्षा कमी सामू असल्याने, अशा मृदांना आम्लधर्मी मृदा म्हणजे पर्याय "आम्लधर्मी" बरोबर आहे.

बरोबर उत्तर आहे "एकही नाही" कारण दिलेली सर्व विधाने योग्य आहेत.

* अ) गाळाची मृदा भारतात सर्वात अधिक पसरलेली आहे.
* ब) गाळाची मृदा सर्वसाधारणपणे अत्यंत सुपीक असते.
* क) गाळाची मृदा आयुष्याच्या आधारावर जुनी-बांगर आणि नवी-खादर अशा दोन प्रकारांत विभागली जाते.
* ड) खारद मृदा बांगरपेक्षा कमी सुपीक असते.
* इ) गाळाच्या मृदेत पोटॅशियम, फॉस्फोरिक ऍसिड आणि चुना ही पुरेशी प्रमाणात असतात.
* फ) गाळाची मृदा ऊस, भात, गहू आणि कडधान्यांची शेती करण्यासाठी आदर्श आहे.

चवळी ही एक कडधान्य पिक आहे जे मृदा आणि पाणी संधारण साधण्यासाठी उपयुक्त आहे. चवळीच्या मुळ्यांच्या प्रणालीमध्ये गडद मुळे असतात जी खोलवर मृदेत प्रवेश करतात, ज्यामुळे मातीची धारण क्षमता वाढते आणि जमिनीची गंज वाढण्यास प्रतिबंध करण्यास मदत होते. याव्यतिरिक्त, ज्वारी ही मृदा धूप साठी देखील उपयुक्त आहे, तसेच मुळ्यांच्या प्रणालीमध्ये सहजीवी जीवाणू असतात जे नायट्रोजन निश्चित करतात आणि मातीचे आरोग्य सुधारतात.

फक्त क हे बरोबर उत्तर आहे कारण गाळाची मृदा फॉस्फोरिक ॲसिड, चुना आणि सेंद्रीय पदार्थांनी समृध्द असते परंतु पोटॅश नायट्रोजन आणि फॉस्फरस घटकांची कमतरता असते.

अ चुकीचे आहे कारण चेस्टनट मृदामध्ये कॅल्शियम कार्बोनेट आणि मॅग्नेशियम कार्बोनेटचे प्रमाण जास्त असते.

ब चुकीचे आहे कारण दलदलीची मृदा पोटॅश आणि फॉस्फरसने समृध्द असते.

ड चुकीचे आहे कारण तराई मृदा नत्राने समृध्द असते.

जांभी मृदा हे उत्तर योग्य आहे कारण:

जांभी मृदा आर्द्र हवामान, जास्त पर्जन्याच्या प्रदेशात आढळते आणि ॲल्युमिनियम आणि मॅगनिज यांची संयुगे त्यात उपस्थित असतात. यामध्ये सेंद्रीय द्रव्याचे प्रमाण कमी असते. इतर पर्याय या गुणधर्मांशी जुळत नाहीत:

* रेगुर मृदा: शुष्क प्रदेशात आढळते, कमी पर्जन्य
* तांबडी मृदा: आर्द्र प्रदेशात आढळते, जास्त सेंद्रीय द्रव्ये आहे
* वाळूमिश्रित मृदा: वाळू आणि मृदा यांचे मिश्रण, कमी सेंद्रीय द्रव्ये

मृदा संवर्धन म्हणजे मातीच्या गुणवत्तेचे रक्षण करणे आणि सुधारणा करणे. वृक्षारोपण आणि पायऱ्या-पायऱ्याची शेती यामुळे मातीचे धूप आणि पाण्याने होणारे धूप रोखले जातात, त्यामुळे मातीचे कटाव कमी होतो. पूरनियंत्रण देखील मातीचे कटाव रोखण्यासाठी आवश्यक आहे, कारण पूर मोठ्या प्रमाणात माती वाहून नेऊ शकतो. म्हणून, मृदा संवर्धनासाठी वृक्षारोपण, पायऱ्या-पायऱ्याची शेती आणि पूरनियंत्रण या सर्व गोष्टी आवश्यक आहेत. वाळवंटीकरण हे मातीचे ऱ्हास आहे जे मातीच्या संवर्धनासाठी आवश्यक गोष्ट नाही.

' आय.पी.एन.एम.एस ' हा सेंद्रिय आणि रासायनिक खतांचा एकीकृत वापर आहे. हे पिकांच्या पोषणाची गरज पूर्ण करताना, जमिनीच्या गुणवत्तेचे संरक्षण करण्यास आणि सुधारूण्यास मदत करते.

* ' आय.पी.एम. ' कीटक नियंत्रण आणि व्यवस्थापनावर लक्ष केंद्रित करते.
* ' आय.आर.ङिपी ' हे पाण्याच्या वापराचे अनुकूलन करण्यासाठी आहे.
* ' एच.वाय. व्ही.पी ' हा कृषी अभियांत्रिकीवर आधारित आहे.

वालुकामय मातीमध्ये मोठे कण असतात त्यामुळे त्यांच्यामध्ये अधिक रिकाम्या जागा असतात. चिकणमातीमध्ये लहान कण असतात, त्यामुळे ते अधिक पाणी सामावून घेऊ शकतात. म्हणून, "अ" चूक आणि "ब" बरोबर आहे.

तांबडी मृदा ही उष्णकटिबंधीय आणि उपोष्णकटिबंधीय प्रदेशांमध्ये आढळते. त्यात ह्यूमसचे प्रमाण जास्त असते, जे त्याला गडद रंग देते. मात्र, सेंद्रीय द्रव्याचे प्रमाण कमी आहे कारण उच्च तापमान आणि पर्जन्यवृष्टीमुळे सेंद्रिय द्रव्ये जलद बाहेर पडतात. तांबड्या मृदेचा रंग लोह ऑक्साइड्समुळे प्राप्त होतो, अॅल्युमिनियम ऑक्साइड्स नाही.

दोन्ही विधाने बरोबर आहेत कारण:

* चिकण मातीचे कण अतिशय लहान असतात, जे पाणी आणि हवा हालचालीमध्ये अडथळा आणते.
* चिकण मातीच्या कणांमधील छोट्या पोकळ्या मोठ्या प्रमाणात पाणी धरून ठेवतात, ज्यामुळे त्याची पाणी धारण क्षमता अधिक असते.

वाळूमय पोयटामध्ये जलधारण क्षमता सर्वात कमी असते. यामध्ये मोठ्या रिकाम्या जागा असल्याने पाणी सहज खाली स्वतंत्रपणे वाहते. त्यापाठोपाठ मातीचा गळ असलेल्या पोयटामध्ये जलधारण क्षमता अधिक असते कारण यातील मध्यम आकाराचे कण पाणी धरून ठेवतात. चिकण पोयटामध्ये सर्वात जास्त जलधारण क्षमता असते कारण खूप महीन कण पाणी धरून ठेवतात. चिकण मातीची जमीन ही सर्वात कमी जलधारण क्षमता असलेली आहे कारण तिच्या कठोर संरचनेमुळे पाण्याचा मुरणे आणि धारण करणे कठीण होते.

आंध्र प्रदेश हे बरोबर उत्तर आहे कारण ते भारतात तलाव सिंचनाच्या क्षेत्रफळाच्या बाबतीत अग्रस्थानी आहे. मध्य प्रदेश आणि गुजरात देखील तलाव सिंचनात महत्त्वाची भूमिका बजावतात, परंतु आंध्र प्रदेशपेक्षा त्यांचे क्षेत्रफळ कमी आहे. महाराष्ट्र हा नदी सिंचनासाठी अधिक ओळखला जातो आणि त्याचे तलाव सिंचन क्षेत्रफळ कमी आहे.

मोहम्मद यूसुफ ऊर्फ ​​''मंजरुल हक'' यांनी 1979 मध्ये होशंगाबाद, मध्य प्रदेश येथे मिट्टी बचाओ चळवळ सुरू केली. या चळवळीचा उद्देश माती धूप आणि पाण्याच्या धूपापासून वाचवणे होता. बाकीचे पर्याय चुकीचे आहेत कारण त्या राज्यांमध्ये ही चळवळ सुरू झाली नाही.

दोनही विधाने चुकीची आहेत कारण:

- ' अ) ' हुसैन सागर हा हैदराबाद शहरात असलेला कृत्रिम गोड्या पाण्याचा तलाव आहे आणि भोपाळमध्ये नाही.

- ' ब) ' लोकटक तलाव मणिपूरमध्ये असून चांग ला खिंडीच्या पलीकडे नाही.

बरोबर उत्तर आहे : अ आणि ड

' स्पष्टीकरण: '

तुषार सिंचनाच्या समानता गुणाकारवर मुख्य घटक म्हणजे तुषार तोट्यामधील अंतर आणि वा-याची स्थिती. तुषार तोट्यामधील अंतर कमी असल्यास, समानता गुणाकार अधिक असतो. वा-याची स्थिती देखील परिणाम करते; अनुकूल वा-याच्या स्थितीत समानता गुणाकार अधिक असतो.

इतर विकल्प चुकीचे आहेत कारण पीक भूमिती आणि संच चालवण्याचा कालावधी हे फक्त तुषार सिंचन यंत्रणेच्या प्रभावक्षमतेवर परिणाम करतात, समानता गुणाकारावर नाही.

राजस्थान हा वाळवंटी प्रदेश आहे. वाळवंटी प्रदेशांमध्ये वालुकामय मृदा आढळते. कारण वाळवंटात भरपूर वाळू असते. म्हणून, राजस्थानला मध्य आणि पश्चिमेकडील भागामध्ये वालुकामय मृदा आढळते.

दोन्ही अ आणि ब बरोबर आहे कारण:

* समतल बांध पध्दतीचा वापर कमी पावसाच्या प्रदेशांमध्ये पाणी साठवण्यासाठी केला जातो, जिथे पाण्याची उपलब्धी कमी असते आणि जल संधारण आवश्यक असते.
* ढाळीचे बांध पद्धतीचा वापर जास्त पावसाच्या प्रदेशांमध्ये अतिरिक्त पाणी बाहेर काढण्यासाठी केला जातो, जिथे अतिवृष्टीमुळे पूर येऊ शकतात. अशा प्रकारे, दोन्ही पद्धती त्यांच्या संबंधित हवामान परिस्थितींसाठी उपयुक्त आहेत.

पूर्व भारतमध्ये पावसाळी हवामान आणि भरपूर पाणी उपलब्धता असल्यामुळे या प्रदेशात सिंचनाची गरज कमी असते, त्यामुळे येथे सिंचनाखाली क्षेत्र तुलनात्मकदृष्ट्या कमी आहे. तर उत्तर, पश्चिम आणि दक्षिण भारत हे भाग कोरडे किंवा निम-कोरडे आहेत आणि सिंचनाची गरज जास्त असते, त्यामुळे या भागात सिंचनाखाली क्षेत्र जास्त आहे.

केरळचे उत्तर बरोबर आहे कारण हे राज्य उष्णकटिबंधीय मान्सून हवामानाचा प्रभाव असलेले लांब समुद्रकिनारा असलेले राज्य आहे. मजबूत मान्सून पाऊस आणि जास्त कडेकपारीमुळे मातीचे धूप होऊन मातीच्या झीज होण्याची शक्यता जास्त असते. म्हणून, केरळमध्ये अन्य राज्यांपेक्षा समुद्रकिनाऱ्यावर मातीची झीज अतिसंवेदनशील असते.

पोयटे एक प्रकारचे पाणी धरून ठेवणारे खनिज आहे. चांगल्या पोयटयाच्या मातीत पोयटयाचे प्रमाण 30-50% असते. इतर पर्याय खालीलप्रमाणे चुकीचे आहेत:

* 10-20%: हे प्रमाण खूप कमी आहे आणि चांगल्या पोयटयाच्या मातीसाठी उपयुक्त नाही.
* 20-30%: हा देखील चांगल्या पोयटयाच्या मातीसाठी अपुरा प्रमाण आहे.
* 60-75%: हे प्रमाण जास्त आहे आणि माती खूप जलमय होऊ शकते आणि वनस्पतींच्या वाढीस हानिकारक होऊ शकते.

शेतकऱ्यांना मृदा आणि जैवविविधता यामधील संबधाचा चांगला समज असतो कारण ते जमिनीवर काम करतात आणि पिके उगवतात. ते निरोगी मृदा आणि जैवविविधतेचे मूल्य समजतात, जे उच्च पिक उत्पादकतेसाठी आवश्यक आहेत.

रसायनशास्त्रज्ञांना मृदा रसायनशास्त्राचे ज्ञान असते परंतु जैवविविधताचे कमी ज्ञान असते. जीवशास्त्रज्ञांना जैवविविधतेचे ज्ञान असते परंतु मृदा विज्ञानाचे कमी ज्ञान असते. मृदाशास्त्रज्ञांना मृदा विज्ञानाचे ज्ञान असते परंतु त्यांच्याकडे जैवविविधतेचे ज्ञान नसते.

फक्त "अ" विधान बरोबर आहे कारण पश्चिम राजस्थानच्या वाळवंटात आढळणारी क्षारयुक्त मृदा खरंच रेह किंवा कल्लार म्हणून ओळखली जाते.

"ब" विधान चुकीचे आहे कारण भांगर मृदा नदीच्या पलीकडे वालुकामय चांगल्या निचऱ्याच्या भागावर आढळते.

"क" विधान चुकीचे आहे कारण खादर मृदा नद्यांच्या काठावर नवीन गाळाच्या संचयनाने तयार होते.

काळी रेगुर मृदा हा कापसाच्या लागवडीसाठी उत्कृष्ट मृदा प्रकार आहे. ही मृदा सैल आणि चिकणमाती असते, ज्यामुळे कापूस मुळे सहज पसरू शकतात. या मृदेमध्ये चांगली जलधारण क्षमता देखील असते, ज्यामुळे कोरड्या हंगामात कापसाचे पीक वाढू शकते. बाकीचे पर्याय या कारणास्तव योग्य नाहीत: तांबडी मृदा खडकाळ असते, वालुकामय मृदा जलधारण करू शकत नाही आणि चिकण माती सैल नसते आणि मुळांना वाढण्यासाठी जागा मिळत नाही.

प्रवाही जलसिंचनात शेवाळ नत्र स्थिरीकरणामध्ये मदत करते, परंतु ठिंबक सिंचन पद्धतीत ते पसंत केले जात नाही कारण शेवाळ ठिबक पाईपमध्ये वाढू शकतो आणि ठिबक तोटया बंद करू शकतो, ज्यामुळे पाण्याचा प्रवाह अडखळू शकतो. पर्याय 1 चुकीचा आहे कारण ठिबक सिंचनामुळे शेवाळ नत्र स्थिरीकरण करू शकत नाही हे सत्य नाही. पर्याय 2 चुकीचा आहे कारण शेवाळ ठिबक पाईपमध्ये वाढू शकतो. पर्याय 3 अस्वस्थ आहे कारण ठिबक तोटया बंद पडणे हा एक महत्त्वाचा कारण आहे की शेवाळ ठिंबक सिंचन पद्धतीत पसंत केले जात नाही.

बरोबर उत्तराचे स्पष्टीकरणः
मृदा तयार होण्याच्या प्रक्रियेत प्राथमिक क्रियाशील घटक आहेत ते हवामान आणि वनस्पती. हवामान मृदा तयार करण्याचा वेग आणि प्रकार निर्धारित करते तर वनस्पती मृदा प्रोफाइलमध्ये कार्बनिक पदार्थ जोडून आणि मूळ प्रणालीद्वारे मृदा संरचना सुधारते. उद्योग आणि प्रदेशाची स्वाभाविक रचना ही मृदा तयार होण्यासाठी अप्रत्यक्ष घटक आहेत कारण ते हवामान आणि वनस्पतींच्या विकासावर प्रभाव पाडतात.

मानवी क्रियाकलापांमुळे जमिनीच्या व्यवस्थापनात आणि वनस्पतींच्या आवरणात येणारे बदल, जे मृदा अपक्षरण, सूक्ष्मजैविक विविधता कमी होणे आणि निसर्ग समतोल बिघडण्यासाठी कारणीभूत ठरतात, त्यास 'प्रवेगक धूप' म्हणतात.

'जलधूप' पाण्याच्या स्रोतांचे प्रदूषण आणि नासाशी संबंधित आहे, 'भौगोलिक धूप' भौगोलिक घटकांमध्ये होणारे बदल दर्शवते आणि 'वारा धूप' हवेतील प्रदूषणाशी संबंधित आहे. म्हणूनच, 'प्रवेगक धूप' हा एकमेव पर्याय आहे जो प्रश्नात वर्णन केलेल्या घटनांसह मेल खातो.

माती प्रकार अभ्यास" ही मृदाशास्त्राची एक शाखा आहे जी मृदा, तिचे मूळ, वर्गीकरण आणि वर्णनाचा अभ्यास करते. इडॉफोलॉजी ही मातीच्या रचनाचा अभ्यास करते, पर्यावरणशास्त्र पर्यावरणाशी संबंधित आहे, भूगर्भशास्त्र पृथ्वीच्या रचनेचा अभ्यास करते आणि पर्यावरणशास्त्र सजीव आणि त्यांच्या वातावरणातील परस्पर संवादांचा अभ्यास करते.

बरोबर उत्तर आहे पर्याय :- केवळ अ .

विधान अ मध्ये म्हटले आहे की "करेवाज जम्मू व काश्मीरमधील खोर्‍यातील सरोवरजन्य भू आकार आहेत." हे विधान योग्य आहे कारण करेवाज हे जम्मू आणि काश्मीरमधील सिंधू नदीच्या खोऱ्यात आढळणारे सरोवरजन्य भू आकार आहेत.

विधान ब मध्ये म्हटले आहे की "पालमपूर, पुलवामा आणि कुळगांव येथील करेवाज उच्च प्रतीच्या आक्रोडसाठी ओळखले जातात." हे विधान चुकीचे आहे कारण हिमाचल प्रदेशातील पालमपूर येथे आणि महाराष्ट्रातील कुळगांव येथे करेवाज आढळत नाहीत.

पर्याय केवळ 'अ' बरोबर आहे कारण सल्फरचा वापर विम्लधर्मीय आणि क्षारयुक्त विम्लधर्मीय जमिनींच्या पीएच स्तरात सुधारणा करण्यासाठी केला जातो. हे विनिमयात्मक सोडियमच्या टक्केवारीला कमी करत नाही, म्हणून पर्याय 'ब' चुकीचा आहे. पर्याय 'दोन्ही' चुकीचा आहे कारण केवळ 'अ' बरोबर आहे. पर्याय 'एकही नाही' चुकीचा आहे कारण दोन्ही विधाने बरोबर आहेत.

बरोबर उत्तर आहे, "वरील एकही विधान बरोबर नाही."

* विधान अ चुकीचे आहे कारण बकिंगहॅम कालवा आंध्र प्रदेश आणि तामिळनाडू राज्यात आहे, केरळमध्ये नाही.
* विधान ब चुकीचे आहे कारण बकिंगहॅम कालव्याची लांबी सुमारे 800 किमी आहे, 220 किमी नाही.
* विधान क चुकीचे आहे कारण बकिंगहॅम कालवा बकिंगहॅम अभियंत्याने बांधला नव्हता. याचे नाव मद्रासचे राज्यपाल लॉर्ड बकिंगहॅम यांच्या नावावरून ठेवण्यात आले होते.

डोंगराळ प्रदेशांमध्ये बेंच टेरेसींग जास्त उतारा असलेल्या प्रदेशात केले जाते. 16 ते 33% उतार असलेल्या प्रदेशांमध्ये जमिनीची धूप थांबविण्यासाठी बेंच टेरेसींग प्रभावी असते कारण हा उतार पाण्याचा वेग मंद करण्यासाठी पुरेसा असतो आणि मातीचे धूप होणे रोखतो. 3 ते 5% उतार खूप सपाट असतो, तर 40 ते 45% उतार खूप खडकाळ असतो, तर 10% उतार प्रभावी टेरेसींगसाठी खूप कमी असतो.

लोहसल्फेट हे एक लोहयुक्त मृदा सुधारक आहे जे 100 किलोच्या तुलनेमध्ये सर्वात जास्त 30 किलो जिप्सम समान मूल्य देते. यामुळे ते मृदा सुधारकांमध्ये सर्वाधिक जिप्सम समतुल्यता असलेले पर्याय आहे.

उर्वरित पर्याय हे खालीलप्रमाणे चुकीचे आहेत:

- गंधआम्ल: हा एक तटस्थ मृदा सुधारक आहे जो जिप्सम समानता प्रदान करत नाही.

- लोह पायरेट: हा लोहसल्फेटपेक्षा कमी जिप्सम समानता प्रदान करते.

- मूलभूत गंधक: हा एक ऑक्सिडेशन योग्य खनिज आहे जो जिप्सम समानता प्रदान करत नाही.

बरोबर उत्तर: अपारिपक्क

पर्वतीय मृदेस अपारिपक्क मृदा म्हणून ओळखले जाते कारण:

* पर्वतीय भागात मृदेची निर्मिती होण्यासाठी आवश्यक असलेली हवामानी परिस्थिती (जसे की तापमान आणि पर्जन्यमान) वेगाने बदलत राहते.
* या बदलत्या परिस्थितीमुळे मृदेचा अपक्षय होण्याची प्रक्रिया जलद होते आणि तेथे मातीचे कण तयार होण्याची वेळ कमी मिळते.
* परिणामी, पर्वतीय मृदेत पौष्टिकता कमी असते आणि त्यात अजैविक पदार्थ जास्त प्रमाणात असतात, ज्यामुळे त्यांचा रंग हलका असतो.